Xakerlar elektron pochta maydonlaridan foydalanib xavfsizlik zaifliklarini ekspluatatsiya qilmoqda

Bugungi raqamli davrda har bir veb-ilova deyarli majburiy tarzda foydalanuvchidan elektron pochta manzilini talab qiladi — ro‘yxatdan o‘tish, parolni tiklash, bildirishnomalar yuborish, hisobni faollashtirish kabi imkoniyatlar uchun. Ammo, aynan shu oddiy ko‘rinadigan email maydonchalari ortida kutilmagan xavflar yashiringan. So‘nggi vaqtlarda xavfsizlik tadqiqotchilari ushbu maydonlar orqali amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli kiberhujumlar — XSS (Cross-Site Scripting), SSRF (Server-Side Request Forgery) va elektron pochta sarlavhasi inyeksiyalari ortayotganini aniqlashdi.

Email manzillari murakkab tuzilishga ega bo‘lib, har xil belgilar va formatlarga ruxsat beriladi. Shu tufayli, ularning noto‘g‘ri tekshirilishi va filtrlanmasligi kiberjinoyatchilar uchun eshik ochib beradi. Ko‘plab veb-saytlar foydalanuvchidan kiritilgan email manzilini to‘liq sanitizatsiya qilmasdan qayta ishlaydi — bu esa juda jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.

1. XSS hujumlari: brauzeringizda begona skriptlar

Xavfsizlik tadqiqotchisi coffinxp tomonidan taqdim etilgan ma’lumotlarga ko‘ra, hujumchilar o‘zlarining email manziliga JavaScript kodlarini joylashtirgan holda shakllarni yuborishadi. Agar bu manzil keyinchalik veb-sahifada yoki yuborilayotgan xabarnomada filtrlanmasdan ishlatilsa, foydalanuvchining brauzerida bu kodlar bajariladi. Natijada, sessiya fayllari o‘g‘irlanadi, foydalanuvchi nomidan harakatlar amalga oshiriladi yoki sahifa mazmuni buziladi.

2. SSRF: serverni o‘zi ichidan urish

Ba’zi veb-ilovalar email manzillarning mavjudligini tekshirish maqsadida ularning MX yozuvlarini yoki avatarlarini yuklab olishga harakat qiladi. Shu jarayonda agar hujumchi test@127.0.0.1 yoki test@169.254.169.254 kabi maxsus manzillarni kiritsa, server ichki tarmoqlarga so‘rov yuboradi. Bu esa tizim ichidagi maxfiy xizmatlar yoki bulut metadata resurslariga kirish imkonini beradi — bu esa potentsial ma’lumotlar sizib chiqishi yoki tizimni to‘liq egallash bilan yakunlanadi.

3. Sarlavha inyeksiyasi: noto‘g‘ri sarlavha – noto‘g‘ri xabar

Elektron pochta sarlavhalariga foydalanuvchi kiritgan ma’lumotlar tekshirilmasdan joylashtirilganda, hujumchilar maxsus belgilar (masalan, %0d%0a yoki \r\n) orqali yangi sarlavhalar qo‘shishi mumkin. Bu orqali ular Cc yoki Bcc oynalariga boshqa manzillarni qo‘shadi, xat mazmunini o‘zgartiradi yoki sistemani spam yuboruvchi vositaga aylantiradi.

Ushbu xavflardan xalos bo‘lish uchun quyidagi choralarni qo‘llash zarur:

• Qattiq Tekshiruv: RFC822 standartlariga mos validatorlar yoki kutubxonalar ishlatib, faqat to‘g‘ri formatdagi elektron pochta manzillarini qabul qiling. Masalan, Python’da mustahkam regex yordamida noto‘g‘ri yoki zararli manzillar filtrlanishi mumkin.
• Tozalash: Foydalanuvchi kiritgan ma’lumotlarni hech qachon HTML, JavaScript yoki pochta sarlavhalariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri kiritmang. Kontekstga mos qochish va tozalash funksiyalaridan foydalaning.
• CRLF Filtrlash: Pochta sarlavhalarida ishlatilishidan oldin CRLF belgilarni olib tashlang yoki kodlang. PHP’da bu jarayon quyidagi kabi amalga oshirilishi mumkin:$email = str_replace(array("\r", "\n"), '', $email);
• Tashqi So‘rovni Cheklash: Elektron pochta tekshiruvi paytida server tomonidan amalga oshiriladigan so‘rovlar faqat ishonchli domenlarga chek qo‘yilsin va ichki yoki zaxiralangan IP diapazonlariga so‘rovlar bloklansin.

Email maydonchalari dasturchilarga sodda va zararsiz ko‘ringan bo‘lishi mumkin, ammo ular orqali jinoyatchilar turli yo‘llar bilan tizimga chuqur kirib borishlari mumkin. XSS, SSRF, sarlavha inyeksiyasi va boshqa uslublar bilan qilingan hujumlar foydalanuvchi ma’lumotlarini o‘g‘irlash, tizimni egallash yoki xizmatga putur yetkazish imkonini beradi.

Shu sababli, har bir ishlab chiquvchi va xavfsizlik muhandisi input maydonlar — ayniqsa, emaillar — bilan ishlaganda maksimal ehtiyotkorlik bilan yondashishi, muntazam xavfsizlik testlarini o‘tkazib borishi va zamonaviy xavfsizlik standartlariga amal qilishi lozim.