Linux Kernel 6.14 yangi imkoniyatlar va takomillashtirishlar bilan rasman chiqarildi
Linus Torvalds 2025-yil 24-mart kuni Linux 6.14 yadro versiyasining rasmiy chiqarilishini e’lon qildi. Ushbu yangi versiya ochiq kodli operatsion tizim yadro tizimining navbatdagi barqaror yangilanishi bo‘lib, ko‘plab yangi funksiyalar, takomillashtirishlar va xavfsizlik yangilanishlarini o‘z ichiga oladi. Linux 6.14 yadro versiyasi Ubuntu 25.04 va Fedora 42 kabi kelgusi Linux distributivlarining asosini tashkil etishi kutilmoqda.
Linux 6.14 da NTSYNC drayveri to‘liq joriy etildi, bu esa Linuxda o‘yinlarning ishlash samaradorligini sezilarli darajada oshiradi. Ushbu drayver Windows NT sinxronizatsiya primitivlarini Linux yadrosida emulyatsiya qiladi, bu esa Wine yoki Valve’ning Steam Play (Proton) orqali ishlayotgan Windows o‘yinlari uchun ortiqcha yukni kamaytiradi. Hujjatlarda ta’kidlanishicha, «ntsync — bu foydalanuvchi makonidagi NT emulyatorlari tomonidan NT sinxronizatsiya primitivlarini emulyatsiya qilish uchun yordamchi drayver… u mavjud vositalardan foydalangan holda foydalanuvchi makonida amalga oshirilgan emulyatsiya Windowsning ishlash samaradorligi va aniq semantikasiga mos kela olmagani sababli mavjud.»
AMD foydalanuvchilari uchun yangi AMDXDNA drayveri AMDning XDNA arxitekturasiga asoslangan Neyron Protsessing Bloklari (NPU) uchun rasmiy qo‘llab-quvvatlashni ta’minlaydi. Bu esa mashinani o‘rganish ilovalarini, jumladan, konvolyutsion neyron tarmoqlar va katta til modellari kabi dasturlarni bevosita AMD uskunalarida samarali bajarish imkonini beradi.
Linux 6.14 da Btrfs fayl tizimi uchun RAID1 o‘qish balanslashning yangi usullari joriy etildi. Foydalanuvchilar endi «aylanma» (rotation), «kechikish» (latency) va «devid» usullari orasidan o‘zlarining aniq uskunalari va ish yuklariga mos keladiganini tanlashlari mumkin. Bu esa saqlash tizimlarining ishlashini optimallashtirishga yordam beradi.
Yangi versiyada keshlanmagan buffered I/O qo‘llab-quvvatlanishi joriy etildi, bu esa o‘qish/yozish operatsiyalaridan so‘ng ma’lumot sahifalarining tezda sahifa keshidan chiqarilishiga imkon beradi. Bu, ayniqsa, tezkor saqlash qurilmalari bilan ishlaydigan tizimlarda xotira foydalanishini optimallashtirishga xizmat qiladi.
fsnotify tizimiga yangi FS_PRE_ACCESS hodisasi qo‘shildi, bu hodisa fayl tarkibiga murojaat qilishdan oldin ishga tushadi. Bu esa sekin saqlash qurilmalaridan fayllarni talab bo‘yicha yuklash va yaxshiroq kirish nazoratini amalga oshirish imkonini beradi.
GPU tezlashtirilgan hisoblash foydalanuvchilari uchun dmem cgroup GPU xotira resurslarini yaxshiroq nazorat qilish imkonini beradi, bu esa kutilmagan ish yuklarining to‘xtatilishining oldini olishga yordam beradi.
Boshqa muhim takomillashtirishlar
- FUSE va io_uring Integratsiyasi: FUSE uchun io_uring asosidagi aloqa qo‘llab-quvvatlanishi joriy etildi, bu esa kontekst o‘tishlarini kamaytirib, ishlash samaradorligini oshiradi.
- XFS va Realtime Qurilmalar: XFS fayl tizimi uchun reflink va teskari xaritalash (reverse-mapping) qo‘llab-quvvatlanishi realtime qurilmalarda amalga oshirildi.
- NFSv4.2+ va Atribut Delegatsiyasi: NFSv4.2+ da atribut delegatsiyasi qo‘llab-quvvatlanishi joriy etildi, bu esa mijozlarga faylning o‘zgartirish vaqtini (mtime) lokal ravishda boshqarish imkonini beradi.
- x86 TLB Flushing Takomillashtirishlari: x86 arxitekturasida TLB flushing jarayonining masshtablanuvchanligi yaxshilandi, bu esa yuqori yuklangan tizimlarda ishlash samaradorligini oshiradi.
- Xavfsizlik Bo‘yicha Takomillashtirishlar: Protsessor spekulyativ hujumlariga qarshi yangi xavfsizlik choralarini joriy etish va yadro blokirovkasini yaxshilash funksiyalari qo‘shildi.
Linux 6.14 versiyasida Rust dasturlash tilining barqaror funksiyalaridan foydalangan holda yadro qurish yo‘lida muhim yutuqlarga erishildi. Bu esa kelajakda yadroni yanada xavfsiz va ishonchli qilishga yordam beradi.
