Kiberhujum: Heathrow va Yevropaning boshqa aeroportlarida katta kechikishlar yuz berdi

Yaqinda Yevropadagi bir qancha yirik aeroportlarda — jumladan London Heathrow, Bryussel va Berlin aeroportlarida — katta texnik muammo yuz berdi: elektron ro‘yxatdan o‘tish va bagaj topshirish tizimlari ishlamay qoldi. Natijada yuzlab reyslar kechikdi yoki bekor qilindi, minglab yo‘lovchilar uzun navbatlarda qolib ketdi.

Nima bo‘ldi?

Muammo Collins Aerospace (RTX sho‘ba kompaniyasi) ishlab chiqqan Muse dasturiga qilingan kiberhujum tufayli ro‘y berdi.

Muse bir nechta aviakompaniyalarga umumiy chek-in stollari, chiqish eshiklari va bagaj tizimlarini boshqarish imkonini beradi. Dastur ishlamay qolgach, aeroportlar tizimni uzib, hamma ishni qo‘lda bajarishga majbur bo‘ldi.

Qayerlarda va qanday ta’sir bo‘ldi?

  • Heathrow (London) — Terminal 4 da eng katta tartibsizlik: mobil boarding-passlar ishlamadi, yo‘lovchilar ikki soatdan ortiq navbatda kutdi.
  • Bryussel — juma kechasi hujum bo‘lganini ma’lum qildi; ko‘plab reyslar kechikdi va ba’zilari bekor qilindi.
  • Berlin va Irlandiyadagi aeroportlar (Dublin, Cork) ham buzilishlardan ta’sirlandi; ayrim aviakompaniyalar qo‘lda chek-in qilishga o‘tdi.

Yo‘lovchilarga qanday qiyinchiliklar yuz berdi?

  • Elektron chek-in va bagaj teglash tizimlari ishlamay qoldi.
  • Mobil boarding-passlar o‘chib qoldi, yo‘lovchilarni qayta navbatga yuborishdi.
  • Ko‘plab reyslar kechikdi, ba’zilar bekor qilindi — sayohat rejasi buzildi.

Kompaniya va aeroportlar qanday munosabat bildirdi?

  • RTX / Collins Aerospace muammoni tan oldi va tizimni tiklash ustida ishlayotganini bildirdi.
  • Aeroportlar qo‘shimcha xodimlarni ishga jalb qildi va yo‘lovchilarga parvoz holatini aviakompaniyalardan tekshirishni maslahat berdi.

Qisqacha statistik misol

FlightAware ma’lumotlariga ko‘ra, Bryusselda shanba kuni kamida 10 reys bekor qilingan, 17 ta reys esa 1 soatdan ortiq kechikkan.

Yo‘lovchilarga tavsiyalar

  • Parvozingizga chiqishdan oldin aviakompaniya yoki aeroport saytida holatini tekshiring.
  • Aeroportga erta boring — qo‘lda chek-in va bagaj topshirish ko‘proq vaqt talab qiladi.
  • Mobil boarding-pass ishlamasa, hujjatlaringizni yoningizda saqlang va xodimlarga yordamchi bo‘ling.
  • Agar reys bekor qilinsa, aviakompaniya bilan bog‘lanib qayta marshrut va kompensatsiya haqida ma’lumot oling.

Aeroportlar va aviakompaniyalar uchun tavsiyalar

  • Muhim tizimlar uchun zaxira rejalarni muntazam sinab ko‘ring.
  • Kiberxavfsizlik monitoringini kuchaytiring.
  • Yetkazib beruvchilar bilan favqulodda reaksiya rejalarini kelishib chiqing.
  • Tizimlarni doimiy yangilab boring va xavfsizlik auditlarini o‘tkazing.

Davlat tashkilotlari uchun ogohlantirish

Bu voqea davlat idoralari va milliy infratuzilma uchun muhim saboq bo‘lishi kerak. Aeroportlardagi muammo transport tizimiga ta’sir qilgan bo‘lsa, shunga o‘xshash kiberhujumlar davlat xizmatlarida ham falokatli oqibatlarga olib kelishi mumkin.

Ogohlantirishlar:

  1. Transport, energetika, moliya va davlat xizmatlari tizimlarida ishlatiladigan dasturlarni zudlik bilan tekshirish va kiberxavfsizlik auditi o‘tkazish zarur.
  2. Kritik infratuzilma boshqaruvchilari (aeroportlar, temiryo‘l tizimlari, bojxona va chegara punktlari) favqulodda qo‘lda ishlash protokollarini sinovdan o‘tkazishi kerak.
  3. Davlat idoralari xalqaro yetkazib beruvchilar bilan ishlaganda, ularning kiberxavfsizlik darajasi va zaxira rejalarini majburiy tartibda tekshirishlari lozim.
  4. Axborot texnologiyalari vazirligi / CERT muntazam ravishda ogohlantirish va mashg‘ulotlarni tashkil etib, real hujum ssenariylariga tayyor turishi shart.
  5. Milliy xavfsizlik nuqtai nazaridan, davlat xizmatlarida bitta tizimning ishlamay qolishi butun sektorni izdan chiqarishi mumkin. Shu sababli ichki zaxira tizimlari ishlab chiqilishi va muntazam sinovdan o‘tkazilishi kerak.

Xulosa

Heathrow va boshqa aeroportlarda yuz bergan kiberhujum shuni ko‘rsatdiki, axborot tizimlaridagi zaiflik faqat bir kompaniya yoki aeroport muammosi emas, balki butun davlat xavfsizligiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Shu bois, davlat tashkilotlari bunday hodisalardan saboq olib, o‘z infratuzilmasida qat’iy kiberxavfsizlik choralarini ko‘rishi va zaxira rejalarni amalda sinab ko‘rishi zarur.